Mehmet Sait BAYRAM / özDİYARBAKIR - Mezopotamya Seyahat Acenteleri ve Turizm Otelcileri Birliği (METOSAD) Genel Başkanı Veysi Kaya, Diyarbakır’ın tarihi Sur ilçesinde özellikle 2015 yılında yaşanan çatışmalardan sonra meydana gelen fiziki tahribatın bugün güvenlik sorunları ve toplumsal risklerle birleşerek ciddi bir çöküşe yol açtığını vurguladı.
Kaya, bölgedeki birçok tescilli yapının harabe hale geldiğini ve bu boş yapılarında uyuşturucu tacirleri, suç örgütleri ve yasa dışı gruplar tarafından mesken haline getirildiğini ifade ederek, “Bugün önlem alınmazsa, yarın sadece geçmişimizi değil, geleceğimizi de kaybederiz” uyarısında bulundu.
3 Kuruma 3 Ana başlıkta çözüm önerileri
Kaya, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Diyarbakır Valiliği ve Büyükşehir Belediyesi’ne yönelik olarak somut ve uygulanabilir öneriler içeren kapsamlı bir yol haritası sundu:
Kültür ve Turizm Bakanlığı’na öneriler:
Dijital Envanter ve Koruma Planları
2015 sonrası hasar gören tüm tescilli yapılar için yeniden dijital bir envanter çıkarılmalı. Her yapı öncelik derecesine göre sınıflandırılarak, UNESCO standartlarına uygun koruma planları hazırlanmalı.
Acil Kültürel Müdahale Fonu
Sadece Sur bölgesine özel bir restorasyon fonu kurulmalı. Harabe halindeki yapılar, geleneksel tekniklerle, yerel ustaların katkısıyla restore edilmeli.
Valilik ve Emniyet Müdürlüğü’ne Öneriler:
Metruk Yapılar İçin Müdahale Ekibi
Suça konu olan yapılar hızlıca tespit edilmeli, tahliye ve yıkım/restorasyon süreci başlatılmalı. Risk değerlendirme puanlarıyla, her yapının oluşturduğu güvenlik tehdidi sınıflandırılmalı.
Güvenlik kameraları ve gece devriyeleri
Terk edilmiş sokaklara sabit kamera sistemleri kurulmalı. Polis ve bekçi ekiplerinin ortak gece devriyeleri artırılmalı.
Büyükşehir Belediyesi’ne Öneriler:
Katılımcı İmar Planları
Yerinden edilen vatandaşlar, STK’lar, mimarlar ve akademisyenlerin dahil olduğu yeniden imar süreçleri oluşturulmalı. Restorasyon sonrası yapılar halkın kullanımına açılmalı; kütüphane, gençlik merkezi, sanat atölyesi gibi sosyal alanlara dönüştürülmeli.
Sürdürülebilir Turizm Güzergâhları
Diyarbakır Surları, Hevsel Bahçeleri, Ulu Cami çevresi gibi alanları kapsayan yürünebilir turistik rotalar oluşturulmalı. El sanatları atölyeleri, yöresel ürün dükkânları ve kafelerle mahalleye ekonomik canlılık kazandırılmalı.
"Tarihi yapılar yaşatılmazsa, mahalleler de solup gider"
Veysi Kaya açıklamasında şu ifadelere yer verdi:
“Sur’daki kültürel miras, sadece taş yığını değil; bu coğrafyanın hafızasıdır. Bu hafıza yok olursa, yalnızca mimari değil, kimlik de kaybolur. Güvenlik, restorasyon ve toplumsal sahiplenme birlikte hareket etmezse, bu bölgeler kentsel çöküntü alanlarına dönüşür. En hızlı çözüm; eş zamanlı müdahaledir.”