DİYARBAKIR HABER- Diyarbakır, son yıllarda hızla büyüyen nüfusu ve artan araç sayısıyla birlikte ciddi ulaşım sorunlarıyla karşı karşıya. Özellikle toplu taşımanın yetersizliği, yeni yolların kalıcı çözüm getirememesi ve şehir planlamasındaki eksiklikler, kenti giderek daha karmaşık bir trafik yapısına sürüklüyor.
Bu tablo içinde, ulaşım politikalarının yeniden ele alınması gerektiğine dikkat çeken isimlerden biri de Makine Mühendisi ve İzmir Büyükşehir Belediyesi Ulaşım Daire Başkanlığı’ndan emekli Nurullah Timur.
Yıllarca yerel yönetimlerde ulaşım planlaması üzerine görev yapan Timur, Diyarbakır’da yaşanan trafik sıkışıklığının temel nedenlerinden, toplu taşımanın nasıl yeniden yapılandırılabileceğine kadar pek çok konuda çarpıcı değerlendirmelerde bulundu.
Timur’a göre, Diyarbakır artık “daha fazla yol” değil, “daha akıllı ulaşım politikaları”na ihtiyaç duyuyor.
Kent içi ulaşımın geleceğini, toplu taşımanın mevcut durumunu, raylı sistem gerekliliğini ve şehir planlamasındaki hataları konuştuk…
“Diyarbakır’da ulaşım bir türlü çözülemeyen bir sorun”
Diyarbakır ulaşımı sık sık gündeme geliyor. Hep yoğunluk, hep aksaklık… Siz bir uzman olarak Diyarbakır’daki ulaşım sorununu nasıl değerlendiriyorsunuz?
Ulaşım sorunu, kentleşmeyle birlikte ortaya çıkan bir sorun. Sadece Diyarbakır’da değil, Türkiye’nin ve Kürdistan’ın bütün kentlerinde yaşanıyor. İnsanlar refaha kavuştukça araç sahibi oluyor, araç sayısı arttıkça da trafik yükü büyüyor. Bu, küçük kentlerde bile hissedilen bir problem haline geldi.
“Trafik, araç sayısının artmasıyla doğrudan bağlantılı”
Bazı uzmanlar Diyarbakır’da asıl sorunun trafik değil, araç sayısının fazlalığı olduğunu söylüyor. Katılıyor musunuz?
Kesinlikle. Trafik sorunu araç kaynaklı bir sorun. Yani trafiği araçlar oluşturur. Eskiden insanlar okula, pazara, hastaneye yürüyerek ulaşabiliyordu. Ancak kent büyüdükçe, araba sayısı arttıkça ulaşım da problem haline geldi.
“Ulaşım planı en az 50 yıllık olmalı”
Peki kent planlaması açısından ulaşım nasıl ele alınmalı sizce?
Ulaşım, kentin kuruluş aşamasında düşünülmelidir. Avrupa’da ulaşım planları 50 yıllık periyotlarla yapılır. Yürünebilir şehir modeli çok önemlidir. İnsan hastaneye, okula, pazara yürüyerek ulaşabiliyorsa bu şehirde ulaşım sorunu olmaz. Ama Diyarbakır gibi nüfusu 1 milyonu aşmış şehirlerde artık bu zor.
“Şehir hastanelerinin şehir dışına taşınması büyük bir hata”
Devletin şehir hastanelerini şehir dışına taşıma politikası hakkında ne düşünüyorsunuz?
Bu ciddi bir planlama hatası. Adı “şehir hastanesi” ama şehir dışında. Bu da ulaşım yükünü artırıyor. Ulaşılabilirlik zorlaştıkça ulaşım krizi büyüyor.
“Her yol kendi trafiğini yaratır”
Yeni yollar çözüm olur mu peki?
Kısa vadede evet, ama uzun vadede hayır. Her yeni yol kendi trafiğini yaratır. Bugün rahatlatır, yarın daha fazla araçla tıkanır. Çözüm, toplu ulaşımın geliştirilmesidir.
“Toplu taşıma en ilkel biçimde kullanılıyor”
Diyarbakır’da toplu taşıma sistemi sizce ne durumda?
Ne yazık ki Diyarbakır’daki toplu taşıma en ilkel ulaşım şekli. Şu anda yaklaşık 330–350 otobüsle günlük 150–160 bin biniş yapılıyor. Bu, nüfusun sadece %10-12’sine denk geliyor. Avrupa’da bu oran %40–50 civarında. Diyarbakır’da bu çok düşük.
“Toplu taşıma güvenli, hızlı ve konforlu olmalı”
Peki vatandaş neden toplu taşımayı tercih etmiyor sizce?
Çünkü güvenli, hızlı ve konforlu değil. İnsanlar mecbur kalmadıkça otobüse binmiyor. Belediyelerin bu üç unsuru sağlaması lazım. Ayrıca toplu taşımayı kullanan yönetici de yok. Belediye başkanları, daire başkanları bile toplu taşıma kullanmalı ki sorunları yerinde görsünler.
“Diyarbakır’a hafif raylı sistem şart”
Yıllardır tartışılan tramvay projesi hakkında ne düşünüyorsunuz?
Diyarbakır’ın artık hafif raylı sisteme geçmesi gerekiyor. Bu, metrodansa daha ucuz, uygulanabilir bir sistemdir. Şehrin içinden geçen mevcut demiryolu hatları da entegre edilebilir. Raylı sistem ulaşımı hem düzenler hem de çevreye katkı sağlar.
“Bisiklet yolları yapılmalı, kullanımı teşvik edilmeli”
Bisiklet yolları konusunda ne düşünüyorsunuz?
Bisiklet yolları var ama kullanılmıyor. Çünkü teşvik edilmiyor. Avrupa’da bisiklet, kültürün bir parçası. Hollanda’da arabadan çok bisiklet parkı var. Belediyeler farkındalık yaratmalı.
“Sur içi tamamen araçsız hale getirilmeli”
Sur içi bölgesinde trafik büyük problem. Buraya nasıl bir çözüm önerirsiniz?
Sur, Diyarbakır’ın hafızası. Orası tamamen araçsızlaştırılmalı. Sur dışında otoparklar oluşturulmalı, insanlar oradan yürüyerek girmeli. Dolmuşların Sur içine girmesi yanlış. 12.500 yıllık bir mirastan bahsediyoruz, bunu korumalıyız.
“Otopark sorunu çözülmeden trafik çözülmez”
Otopark sorunu da Diyarbakır’ın kanayan yarası. Evet, maalesef. Belediyenin otopark sayısı çok yetersiz. Stratejik planda 2025 için bir otopark hedefi vardı, o da yapılmadı. Bu sorun çözülmeden trafik de çözülmez. Çünkü araç sayısı artmaya devam edecek.
“Pik saatlerde otobüs sayısı artırılmalı”
Son olarak ulaşımı rahatlatacak pratik bir öneriniz var mı?
Evet, sabah 06.00–10.00 ve akşam 16.00–20.00 saatleri pik saatlerdir. Bu saatlerde otobüs sayısı artırılmalı, diğer zamanlarda azaltılabilir. Böylece hem trafik rahatlar hem de yolcu bekleme süresi azalır.
“Yeni yollar değil, akıllı ulaşım politikaları çözüm getirir”
Son olarak ne söylemek istersiniz?
Yeni yol yapmak çözüm değil. Akıllı ulaşım politikalarıyla toplu taşımayı güçlendirmeliyiz. Hem belediyelerin hem merkezi hükümetin koordineli çalışması şart.