özDİYARBAKIR – Türkiye genelinde en fazla taraftarı olantakımlar sıralamasında ilk 5’te olan Amedspor’un logosunun bir çok medeniyetin tercih ettiği uluslar arası bir sembole sahip olduğunu biliyor muydunuz?
İşte Amedspor logosunda yer alan Çift Başlı Kartal sembolünün dünya medeniyet tarihindeki karşılığı.
Vikipedia’da yer alan bilgilere göre, Çift Başlı Kartal, arma bilimi ve bayrakbilimde imparatorluklar ile ilişkilendirilmiş bir semboldür. Modern dönemde kullanılan sembollerin çoğu Bizans İmparatorluğu döneminde hüküm sürmüş Paleologos Hanedanı arması ile bağlantılıdır. Kutsal Roma İmparatorluğu ve diğer Ortodoks beyliklerinde kullanılmaya başlayan bu semboller Yeni Çağ döneminde kabul edilip günümüze kadar gelmeyi sürdürdü. Bunun yanında Aquila adı verilen tek başlı kartal ve üç başlı kartal formları da kullanıldı.
Bronz Çağ
Bu dönemde Antik Yakın Doğu bölgesinde özellikle Asurlular tarafından disefali yani birden fazla başı olan mitolojik varlıkların sembol olarak kullanıldığı görülür. Bu semboller Hititler tarafından da benimsenmiştir. Hititler'de çift başlı kartal kraliyet nişanesi olarak yorumlanmıştır. Alacahöyük'te çift başlı heykel kabartması bulunmuştur. Miken Uygarlığı bölgesindeki mezarlık kalıntılarında da benzer sembollere rastlanmıştır.
Orta Çağ
Bu dönemde sembolün Bulgar İmparatorluğu ve Fransız Krallığ bölgelerinde kullanımına rastlanır. Benzer şekilde Endülüs bölgesinde de rastlanır. Ancak en önemli örnekler Bizans İmparatorluğu döneminde hüküm sürmüş Paleologos Hanedanı arması ile birlikte ortaya çıkmıştır.
Müslüman Dünyasında kullanımı
Çift başlı kartal motifi, 13. yüzyılın başlarında Orta Çağ Anadolu'sunun Anadolu Selçuklu Devleti ve Türk beyliklerinde benimsenmiştir. I. Alâeddin Keykubad döneminde Konya'da inşa edilen kalenin bir kemerinin kilit taşındaki görünümü, motifin kraliyet çağrışımına işaret etmektedir. Motif, bu dönemin Türkmen sikkelerinde, özellikle de Artuklu hükümdarı Hasankeyfli Nasreddin Mahmud döneminde basılan sikkelerde görülür. Diyarbakır Kalesi'nin kulelerindeki bazı taş kabartmalarda da görülmektedir.
Hristiyan Dünyasında kullanımı
Çift başlı kartalın Kutsal Roma İmparatorluğu, Sırbistan Krallığı, Arnavutluk soyluları ve Rusya Çarlığı'nda benimsenmesi Orta Çağda, muhtemelen 12. yüzyılda başlasa da yaygın kullanım 15. yüzyılın sonlarında İstanbul'un Fethi'nden sonra görülür.
Diyarbakır Surlarında da var
Tarihi Diyarbakır Surları Yedi Kardeşler Burcu'nun ön yüzünde, Besmele-i Şerife'nin yer aldığı kitabenin üzerinde bulunan çift başlı kartal motifi, aslan figürlerini bir anlamda simetrik olarak ikiye bölmüştür. Kartal figürü, şehri kötülüklerden koruyan tılsımlı bir motiftir olduğu söylenirken; diğer yandan, iki ruhun güç birliğini simgelediği belirtilir.
