DİYARBAKIR HABER - Diyarbakır’ın Sur ilçesinde yüzlerce yıllık tarihine tanıklık eden tescilli Cumbalı Evler, yok olmanın eşiğinde. Kentin kültürel kimliğinin en belirgin unsurlarından olan bu tarihi yapılar, uzun yıllardır süren bakımsızlık, ilgisizlik ve denetimsizlik nedeniyle teker teker çökmeye başladı. Hem yıkılma riski nedeniyle mahalle sakinlerinin güvenliğini tehdit eden hem de Sur’un hafızasını temsil eden cumbalı evler için bugüne kadar yapılan girişimler ise sonuçsuz kaldı.
Ziya Gökalp Mahallesi Muhtarı Muhsin Sanay, Sur’un simgesi hâline gelen Cumbalı Evlerin cora cora döküldüğünü belirterek yaşanan tehlikeye dikkat çekti. Sanay, “Bu evlerin hepsi tescilli. Her birinin farklı ustalıkla yapılmış cumbaları var. Bunlar Sur’un tarihinin imzasıdır. Ama yıllardır ne onarılıyor ne yıkılıyor. Bu hâlleriyle hem tehlike arz ediyor hem de tarihimiz gözümüzün önünde yok oluyor” ifadelerini kullandı.
“Her cumbanın ayrı bir ustalık imzası var”
Sanay, Cumbalı Evlerin sadece taş yapılardan ibaret olmadığını, her bir ustanın el emeği ve mimari yorumunu taşıdığını belirterek şunları söyledi:
“Her cumba birbirinden farklıdır. Her ustanın imzası başka. Bu yapılar sadece birer ev değil, Sur’un hafızasıdır. Restorasyon için Kültür Bakanlığı’na, valiliğe ve ilgili kurumlara yıllardır müracaat ettik ama bir sonuç alamadık.”
Deprem sonrası birkaç bina onarıldı, diğerleri kaderine terk edildi
Muhtar Sanay, 6 Şubat depreminden sonra bazı binalara sınırlı ödenek ayrıldığını ancak bunun yeterli olmadığını belirterek, “Depremde hasar gören birkaç ev için restorasyon çalışması yapıldı ama geri kalan yüzlerce tescilli yapı çökme tehlikesiyle baş başa. Ödeneklerin artırılması şart” dedi.
“Sur hak ettiği değeri alırsa Antalya’yı da Mardin’i de geçer”
Sur’un potansiyelinin çok yüksek olduğunu vurgulayan Sanay, özellikle son yıllarda artan turistik ilgiyi hatırlatarak şöyle konuştu: “Misafirler geliyor, ‘Bu evler neden onarılmıyor?’ diye soruyor. Eğer bu metruk yapılar kaldırılır, cumbalı evler restore edilir, sokaklar ışıklandırılırsa Sur’un önünü tutan olmaz. Antalya’yı da geçer, Mardin’i de. Çünkü Sur’un tarihi başka hiçbir yerde yok.”
Kaymakam Akbulut’a teşekkür
Muhtar Sanay, özellikle son dönem Sur Kaymakamı Hasan Akbulut’un gösterdiği çabayı da vurgulayarak, “Sayın kaymakamımız gerçekten Sur’a sahip çıkıyor. 3 yıldır elini taşın altına koydu. Eğer 6–7 yıl böyle devam ederse Sur bambaşka bir yer olur. Ona minnettarız” dedi.
