DİYARBAKIR HABER-Diyarbakır, Türkiye'nin tatlı tüketiminde zirvede yer alırken, şehrin baklava ve pasta ustaları mesleki dayanışmayı güçlendirmek, gençleri mesleğe kazandırmak ve artan maliyetlere karşı kaliteli üretimi sürdürmek amacıyla 2022 yılında kurulan Diyarbakır Baklavacılar ve Pastacılar Ustaları Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği (DİBAP-DER) çatısı altında birleşti. Kentin dört bir yanından 350 usta, hem mesleğin geleceğini korumak hem de haklarını savunmak için ortak mücadele yürütüyor.
Dernek Başkanı Mehmet Emin Gezer, Diyarbakır’ın nüfusa oranla Türkiye'nin en çok tatlı tüketen şehri olduğunu vurgulayarak, bu kadar büyük bir pazarın güçlü bir ustalar birliği gerektirdiğini söyledi. Gezer, eskiden ustaların birbirinden habersiz çalıştığını, bilgi ve tecrübe paylaşımının neredeyse hiç olmadığını belirterek sözlerine şöyle devam etti: “Diyarbakır’da ustalar birbirini tanımıyordu. Biz ustaları bir araya getirerek hem mesleki dayanışmayı hem de kaliteyi artırmayı amaçladık. Hangi un daha iyi, hangi yağ daha lezzetli, damağa en uygun tat nasıl yakalanır, bunları istişare ediyoruz. Bugün Antep tatlı konusunda biliniyor ama Diyarbakır olarak biz bu alanda daha iyi olma potansiyeline sahibiz.”
“Sokağa değil, mesleğe kazandırıyoruz”
Başkan Gezer, derneğin en büyük hedeflerinden birinin gençleri mesleğe yönlendirmek olduğunu belirterek, sokakta işsiz kalan birçok gencin riskli alanlara sürüklendiğini söyledi. Gezer, “Gençler boşta kalınca illegal işlere yönelme riski artıyor. Biz ustalarla işverenleri buluşturuyoruz, işsiz gençlere meslek kapısı açıyoruz. Hem sektör kazanıyor hem gençler” dedi.
Gezer, çırak bulmanın zorlaştığını, gençlerin artık mesleki eğitime daha az yöneldiğini belirterek, ailelerin ve eğitim sisteminin de meslek liselerini ve usta-çırak kültürünü yeterince desteklemediğini ifade etti.
Maliyetler uçtu: Fıstık 2.500 TL, sade yağ 800 TL
Son dönemde tatlı sektörünün en büyük sorunlarından biri artan maliyetler.
Gezer, sektörün yükünü oluşturan ana kalemleri şu sözlerle açıkladı:
Fıstığın kilosu 2.000 – 2.500 TL
Koyun sade yağının kilosu 700 – 800 TL
Kaliteli baklavanın kg fiyatı 250 TL’den 1.000 TL’ye kadar çıkıyor
İyi baklava maliyetlidir. Biz kaliteli üretmek isteyince maliyet doğal olarak yükseliyor. Bu yüzden vatandaşlar fiyat artışını bize değil, fıstık ve yağın fiyatına sormalı.”
“Her üretici bayramda 2,5 ton tatlı satıyor ama ustaya yansıması yok”
Üretim yoğunluğu özellikle bayramlarda zirve yapıyor. Dernek üyesi pek çok işletmenin bayram öncesi iki günde 2,5 ton baklava sattığını belirten Gezer, bu yüksek hacme rağmen ustaların ekonomik karşılık alamadığını söyledi. Gezer, “Bayramlarda satışlar 5 tona, hatta bazı markalarda 10 tona kadar çıkıyor. Ancak bu yoğunluğun ustaya ekonomik bir yansıması olmuyor. Çoğu zaman patronların inisiyatifine kalıyor” ifadelerini kullandı.
“Diyarbakır’ın en elit ustaları asgari ücrete mahkûm edilmişti”
Derneğin Basın Sözcüsü ve Hukuk Danışmanı Mehmet Merthan, derneğin kuruluş nedenlerini anlatarak, Diyarbakır’daki ustaların yıllarca düşük ücretlerle çalıştırıldığını vurguladı. Merthan, “Diyarbakır’ın en kaliteli baklava ve pasta ustaları, maalesef asgari ücretle çalıştırılıyordu. Batı’da aynı usta 2–3 kat maaş alırken, buradaki ustalar emeğinin karşılığını alamıyordu. Bu adaletsizliği ortadan kaldırmak için derneği kurduk” dedi.
Merthan, 400 ustanın 350’sinin aktif üye olduğunu, geri kalan ustaların da işletmelerinin baskısı nedeniyle üye olamadığını ancak gönülden desteklediklerini söyledi.
Sektörün büyük sorunu: “Bürokrasi ağır, projeler askıda”
Usta yetiştirmek için özel bir kurs ve uygulamalı bir atölye kurmak istediklerini anlatan Merthan, Karacadağ Kalkınma Ajansı’nın projeyi onayladığını ancak işin bürokrasiye takıldığını dile getirdi: “Gastronomi merkezi olan Diyarbakır’da gastronomi eğitimi pasif. Atölye kuracaktık, bütçe hazırlandı ama bürokrasi ağır işlediği için proje askıda kaldı. Biz ustalar kendi imkânlarımızla çırak yetiştirmeye çalışıyoruz.”
Diyarbakır artık usta ihraç ediyor: “Yılda 70’e kadar usta Avrupa’ya gidiyor”
Merthan, Diyarbakır’ın gastronomi alanında artık sadece Türkiye’de değil, uluslararası arenada da söz sahibi olduğunu vurgulayarak, “Eskiden baklava ustası Antep’ten gelirdi. Şimdi Diyarbakır’dan Avrupa’ya usta gidiyor. Her yıl 30, 40, bazen 70 ustamız yurt dışında çalışmaya başlıyor. Diyarbakır ustası artık dünya markası oldu” dedi.
“Patronlara çağrımız: Ustalarınıza sahip çıkın, emeği görün”
Merthan, hem işverenlere hem de kamu kurumlarına çağrıda bulundu: “Ustalar çok nitelikli, mesleklerine saygılı insanlar. Tek istekleri hak ettikleri ücreti almak. Emek en kıymetli şeydir. İşverenlerin ustalarına sahip çıkması, kaliteli üretimin temel şartıdır.”
Derneğin hedefi: Sendikalaşmak
Derneğin yakın gelecekte sendikalaşmayı hedeflediğini söyleyen Merthan; “Bugün yaptırım gücümüz yok. Ama sendikalaştığımızda ustaların haklarını daha güçlü savunacağız. Gerekirse grev bile yapabileceğiz.” dedi.
